نحوه محاسبه اضافه کاری و تعطیل کاری و جمعه کاری در قانون کار

نحوه محاسبه اضافه کاری و تعطیل کاری و جمعه کاری در قانون کار

الف- اضافه کاری

بر اساس ماده 51 قانون کار مدت زمانی که کارگر نیرو و یا وقت خود را در اختیار کارفرما قرار می دهد ساعات کار وی محسوب می شود. طبق همان ماده ساعات کار روزانه کارگر نمی تواند بیشتر از ۸ ساعت باشد. برابر با تبصره ۱ این ماده چنانچه ماهیت کار طوری باشد که ساعات کارکرد در برخی روزها کمتر از ۸ ساعت و برخی روزها بیشتر از ۸ ساعت است. در مجموع کل ساعات کار هفتگی نباید از ۴۴ ساعت در هفته تجاوز نماید.

اگر نیاز باشد ساعات کار کارگری بیش از ساعات کار موظفی ۴۴ ساعت در هفته باشد باید شرایط ماده ۵۹ قانون کار رعایت شود.

اضافه کاری در کارگاه ها در دو حالت رخ می دهد:

۱- کارگران در ادامه ساعات کار عادی خود بیش از ساعات کار موظفی کار می کنند.

۲- کارگران در روزهای تعطیل رسمی سر کار حاضر می شوند.

برابر با مواد قانونی اشاره شده اگر کارگری بیشتر از ساعات کار موظفی کار کند باید اضافه کاری به وی پرداخت گردد.

شرایط اضافه کاری: الف: موافقت کارگر ب: پرداخت ۴۰% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی.

از آنجا که به طور معمول حقوق کارگران ماهیانه پرداخت می شود لذا حقوق و مزایا از جمله اضافه کاری نیز سر ماه محاسبه و پرداخت می شود.

ب- تعطیل کاری

در ماده ۶۲ قانون کار روز جمعه برای کارگران تعطیل هفتگی است. مزد و مزایا و بیمه روز جمعه باید بدون حضور کارگر در کارگاه پرداخت شود.

در ماده ۶۳ نیز تعطیلات رسمی تقویم کشور و ۱۱ اردیبهشت به عنوان روز کارگر برای کارگران تعطیل با مزد است.

با تلفیق مفاد مواد ۵۱ و ۶۲ و ۶۳ قانون کار چنین نتیجه گیری می‌شود: اگر کارگر در روزهای تعطیل رسمی کار کند و به جای آن روز دیگری تعطیل نشود باعث افزایش ساعات کار کارگر از مدت ساعات کار موظفی و در نهایت اضافه کاری می‌شود.

عنوان تعطیل کاری همان اضافه کاری است و این عنوان عرف شده و در قانون کار تعطیل کاری وجود ندارد.

ج- جمعه کاری

جمعه در ماده ۶۲ قانون کار جزو روز تعطیل هفتگی کارگران تعیین شده است و اگر ماهیت کار طوری باشد که جمعه کارگران کار کنند باید فوق العاده جمعه کاری برای ساعات کار جمعه به میزان ۴۰% پرداخت گردد.

از آنجا که جمعه همه جا تعطیل است و خانواده ها می توانند در کنار هم از این تعطیل استفاده نمایند لذا تعطیلی این روز مزایای بیشتری نسبت به تعطیلی کارگر در روزهای غیر جمعه دارد بنابراین فوق العاده جمعه کاری ۴۰% در نظر گرفته شده که به تعطیلات سایر روزها این فوق العاده تعلق نمی گیرد.

تفاوت جمعه کاری و تعطیل کاری: فوق العاده۴۰% جمعه کاری متفاوت از ۴۰% موضوع اضافه کاری است.

به عنوان مثال کارگری که هم روز جمعه کار می کند و هم روز تعطیل رسمی وسط هفته و به جای این دو روز تعطیل روز دیگری را تعطیل نیست برای روز جمعه که سر کار بوده هم اضافه کاری و هم جمعه کاری (۱۸۰%) محاسبه می شود ولی برای روز تعطیل رسمی وسط هفته فقط اضافه کاری (۱۴۰%) تعطق می گیرد.

نحوه محاسبه اضافه کاری ماهیانه

در بعضی کارها ممکن است ساعات کار در روزهای مختلف و یا هفته های مختلف متفاوت باشد. در برخی روزها بیش از ۸ ساعت و یا در برخی روزها کمتر از ۸ ساعت باشد. در برخی هفته ها بیشتر از ۴۴ ساعت و در برخی هفته ها کمتر از ۴۴ ساعت در هفته باشد. این تفاوت ها در ماده ۵۱ قانون کار نیز پیش بینی شده است.

در جایی که حقوق ماهیانه پرداخت می شود محاسبه اضافه کاری و جمعه کاری و تعطیل کاری به صورت ماهیانه انجام می گیرد. در این قسمت نیز محاسبه این فوق العاده ها به صورت ماهیانه آموزش داده می شود.

توجه: از این به بعد عبارت تعطیل کاری استفاده نمی شود چون داخل اضافه کاری مستتر است.

ساعات کار موظفی کارگران: ساعات کار هفتگی کارگران ۴۴ ساعت است. هر هفته ۶ روز کاری دارد بنابراین با تقسیم ۴۴ بر ۶ عدد ۷.۳۳ بدست می آید که معادل ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه است. بنابراین ساعات کار موظفی کارگر در هر روز ۷ساعت و ۲۰ دقیقه است. در محاسبات جبری از عدد ۷.۳۳ (هفت و سی و سه صدم) استفاده می شود. هر دقیقه معادل یک شصتم ساعت و هر ۲۰ دقیقه معادل ۲۰ شصتم ساعت یا ۳۳ صدم ساعت است.

در ماه های مختلف تعداد تعطیلات متفاوت است. چون تعطیلات با مزد است بنابراین وجود تعطیل در طول ماه باعث کاهش ساعات کار موظفی کارگر در آن ماه می شود.

محاسبه ساعات کار موظفی ماهیانه: حاصل ضرب تعداد روزهای غیر تعطیل رسمی هر ماه از روی تقویم رسمی کشور در عدد ۷.۳۳ ساعات کار موظفی کارگران است.

به عنوان نمونه جدول ساعات کار موظفی قانونی سال 99 را ببینید.

کارکرد واقعی کارگر: کارکرد واقعی کارگر امری واضح است. میزان ساعاتی که کارگر وقت و یا نیروی خود را در اختیار کارفرما قرارداده است کارکرد واقعی وی محسوب می شود. کارکرد کارگران از روی دفتر حضور غیاب، سیستم های مکانیزه حضورغیاب و … بدست می آید.

نکته: چنانچه کارگری در طول ماه از مرخصی استحقاقی استفاده کرده باشد مدت زمانی که از مرخصی وی کسر خواهد شد به کارکرد واقعی وی اضافه خواهد شد.

مثال محاسبه اضافه کاری، جمعه کاری

کارگری با مزد روزانه ۳۷۰۴۲۳ ریال در ماه تیر ۱۳۹۷ هر روز از ساعت ۷ صبح لغایت ۱۶ کار می کند. روزهای تعطیلات رسمی همیشه سر کار است. جمعه ها یک جمعه در میان از ساعت ۷ لغایت ۱۲ سر کار است. در روزهایی که ۷ لغایت ۱۷ کار می کند نیم ساعت برای صرف صبحانه و نهار کار را تعطیل می کند. در طول این ماه یک روز کامل و یک روز ۳ ساعت مرخصی استفاده کرده است.

مدت و مبلغ اضافه کاری و جمعه کاری این کارگر در طول ماه تیر ۱۳۹۷ چقدر خواهد بود؟

ساعات کار موظفی تیر سال ۱۳۹۷ برابر با ۱۶۹ ساعت بوده است. این شخص ۲۶ روز ۸.۵ ساعت (۹ ساعت حضور و نیم ساعت کسر صرف غذا) و سه جمعه ۵ ساعت کارکرده است. جمع کارکرد این کارگر ۲۳۶ ساعت می شود.

محاسبه ساعات کار اضافه کاری و جمعه کاری: ساعات کار اضافه کاری از کسر ساعات کار موظفی از ساعات کارکرد حاصل می شود.

ساعات اضافه کاری = ۲۳۶-۱۶۹=۶۷ ساعت

ساعات جمعه کاری = ۳*۵=۱۵ ساعت

مزد هرساعت اضافه کاری:

مزد روزانه تقسیم بر ۷.۳۳ ضرب در ۱.۴ = ۳۷۰۴۲۳ تقسیم بر ۷.۳۳ ضرب در ۱.۴=۷۰۷۴۹ ریال.

فوق العاده هرساعت جمعه کاری:

مزد روزانه تقسیم بر ۷.۳۳ ضرب در ۰.۴ = ۳۷۰۴۲۳ تقسیم بر ۷.۳۳ ضرب در ۰.۴=۲۰۲۱۴ ریال.

فوق العاده اضافه کاری تیر ماه:

۶۷*۷۰۷۴۹= ۴,۷۴۰,۱۸۳ ریال

فوق العاده جمعه کاری تیر ماه:

۱۵*۲۰۲۱۴= ۳۰۳,۲۱۰ ریال

همانگونه که ملاحظه می شود برای ساعات کار جمعه هم اضافه کاری و هم جمعه کاری محاسبه می شود ولی برای روز تعطیل وسط هفته فقط اضافه کار محاسبه شده است. حتی چنانجه روز دیگری به جاری جمعه تعطیل شود باز هم فوق العاده جمعه کاری محاسبه می شود.

اضافه کاری کارگران و نحوه محاسبه آن

مبلغ اضافه کاری سال ۱۴۰۲ کارگران چقدر است و چگونه محاسبه می شود؟

اضافه کاری ازجمله مزایای قانونی کارگران می باشد که ساعات آن به توافق بین کارگر و کارفرما بستگی دارد. اکثر کارگران در طول مدت کار خود اضافه کاری داشته اند و به همین دلیل نحوه محاسبه اضافه کاری و قوانین آن برای حسابداران برای کارگران از اهمیت قابل توجهی برخوردار می باشد. در این مقاله، قصد داریم به نحوه محاسبه اضافه کاری سال ۱۴۰۲ کارگران بپردازیم.

اضافه کاری چیست؟

مطابق قانون کار، ساعت کاری برای کارگران در طول روز ۷.۳۳ ساعت و در طی یک هفته ۴۴ ساعت در نظر گرفته شده است. بنابراین هر ساعتی اضافه بر این میزان، اضافه کاری محسوب خواهد شد اضافه کاری از مواردی می باشد که کارگران و کارمندان در حیطه شغلی خود با آن سروکار دارند و گاهی در محاسبه اضافه کاری با کارفرمای خویش به مشکل برمی‌خورند.

البته گفتنی است که بعضی از مشاغل به علت سختی و آسیب پذیری آن ساعت کاری کم تری را دارا می باشند. به این ترتیب ساعات کاری به صورت زیر در قانون کار تعریف می شود:

• مشاغل معمولی ۷.۳۳ ساعت در روز و ۴۴ ساعت در هفته
• مشاغل سخت و زیان آور ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته

مطابق ماده ۹۵ قوانین اضافه کاری کارگران:

طبق ماده ۸۳، اضافه کاری برای افرادی که سن آن ها پایین ۱۸ سال است غیرقانونی در نظر گرفته شده و قانون هم با افراد متخلف برخورد جدی خواهد نمود.

مطابق با ماده ۶۱ برای کارگرانی که ساعت کاری آن ها، بین ۲۲ تا ۶ صبح می باشد. اضافه کاری برای این افراد سخت و طاقت فرسا می باشد و مجاز به انجام اضافه کاری نمی‌ باشند.

آموزش محاسبه اضافه کاری سال ۱۴۰۲ کارگران

محاسبه اضافه کاری که تمامی افراد شاغل در حیطه شغلی خود با آن سروکار دارند طبق فرمولی ثابت انجام می‎ شود.

الف) روش نخست؛

اساساً محاسبه اضافه کاری بر مبنای مزد یک ساعت به علاوه چهل درصد صورت می گیرد به عبارت دیگر مزد یک ساعت اضافه کاری برابر است با مزد یک ساعت کار عادی به اضافه ۴۰% فوق العاده اضافه کاری که در این زمینه شیوه قانونی محاسبه که در اجراء با عملکرد کارفرمایان و مراجع حل اختلاف هماهنگی دارد به شرح زیر بیان می گردد.

مزد روزانه = ۳۰÷ مزد ماهانه

مزد یک ساعت کار عادی = ۷ ساعت و۲۰دقیقه (۳۳/۷)÷ مزد روزانه

مزد یک ساعت اضافه کاری = ۴۰% مزد یک ساعت کار عادی + مزد یک ساعت کار عادی

ب) روش دوم؛

فرمول محاسبه اضافه کاری به شرح زیر می باشد:

ساعات اضافه کاری * ۱.۴* ۲۲۰ / (حق مسکن + حق بن + حقوق پایه) = فرمول اضافه کاری

با توجه به عدم تصویب حداقل دستمزد سال ۱۴۰۲ کارگران، در مثال‌های زیر از اعداد مربوط به سال جاری (۱۴۰۱) استفاده شده است.

به طور مثال: طبق فرمول بالا ۲ ساعت اضافه کاری در سال جاری (۱۴۰۱) به شکل زیر محاسبه می شود.

۴۷۱,۶۰۸ = ۲ * ۱.۴* ۲۲۰ / (۴,۵۰۰,۰۰۰ + ۶,۰۰۰,۰۰۰ + ۲۶,۵۵۴,۹۵۰)

همچنین برای ۵ ساعت اضافه کاری در طول ماه مبلغ ۴۹۳/۸۴ اضافه حقوق و دستمزد در نظر گرفته شده است که این اضافه کاری در ساعات روز، تعطیلات و شبانه متفاوت حساب می ‌شود. به این ترتیب که:

• دستمزد یک ساعت جمعه کاری برابر است با ۳۰۳/۴۸ ریال
• دستمزد یک ساعت شب کاری برابر است با ۲۶۵/۴۲ ریال

نکته: شغل هایی که دارای دو شیفت صبح و عصر می باشند؛ برای شیفت عصر محاسبه اضافه‌کاری به این صورت است که علاوه بر ۴۰% اضافه کاری باید ۳۵% هم برای شیفت عصر اضافه پرداخت شود.

سقف اضافه کاری سال ۱۴۰۲ کارگران در ماه

در تبصره ماده ۵۹ قانون کار، پیش بینی شده است که ساعات کار اضافی که توسط کارفرما به کارگران ارجاع می شود، نباید از ۴ ساعت در طول روز، بیشتر باشد؛ مگر در موارد استثنایی که طرفین، در این خصوص توافق نمایند. این مورد، ناظر بر اضافه کاری در حالت عادی است.

اما در ماده ۶۰ همین قانون، پیش بینی شده است که در مواردی که به دلیل جلوگیری از حوادث قابل پیش بینی یا اعاده فعالیت کارگاه، نیاز به کار اضافی باشد، کارفرما می تواند با پرداخت اضافه کاری، به میزان ۸ ساعت در طول روز، از کارگران تقاضای انجام کار اضافه نماید؛ اما این امر استثنا است و ضرورت آن، می بایست به تایید اداره کار برسد.

در همین رابطه، سوالی مطرح می شود مبنی بر اینکه سقف اضافه کاری کارگران در ماه چقدر است؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که در شرایط عادی، مدت زمان اضافه کاری، روزانه ۴ ساعت است و اگر ماه را سی روزه در نظر بگیریم، حداکثر یا سقف مدت زمان اضافه کاری کارگران، ۱۲۰ ساعت در طول ماه می باشد.

حق بیمه اضافه کاری سال ۱۴۰۲ کارگران

در ارتباط با محاسبه آنلاین اضافه کاری کارگران، این سوال نیز مطرح می شود که آیا اضافه کاری کارگران ، مشمول پرداخت حق بیمه می شود یا خیر؟ به عبارت دیگر، آیا کارگران، به ازای ساعات کاری اضافی خود، می بایست اقدام به پرداخت حق بیمه سازمان تامین اجتماعی نمایند؟

پاسخ به این سوال، مثبت است؛ چرا که بر اساس بند ۵ ماده ۲ قانون تامین اجتماعی، مزد یا حقوق یا کارمزد کارگران، شامل هرگونه وجوه و مزایای نقدی یا غیر نقدی مستمر است که در قبال کار، به بیمه شده، پرداخت می گردد. بنابراین، از آن جهت که بر اساس قانون، اضافه کاری کارگران، جزء مزایای مستمر دریافتی کارگران محسوب می‌شود، به نوعی مشمول پرداخت حق بیمه خواهد بود.

لازم به ذکر است که علاوه بر حقوق پایه و حق فوق‌العاده اضافه کاری کارگران در سال ۱۴۰۲، سایر اقلام، همچون بن کارگری، حق مسکن، حق خوار و بار، هزینه ایاب و ذهاب و غیره نیز، جزء حقوق و مزایای مستمر بوده و مشمول پرداخت حق بیمه می شود؛ فلذا حق بیمه اضافه کاری کارگران نیز ، مشابه آنها است.