بابا آب داد، ما آب را به باد دادیم!

الفبای مدیریت عمومی در دنیای مدرن، به‌کار‌گیری «مهارت گفت‌وگو» و تعامل اعتمادآمیز حکومت با مردم است. این دقیقا همان چیزی است که حکومت ما فاقد آن است. روحانیان یک عمر فقط مخاطبه یک طرفه را تمرین کرده‌اند و اکنون که دیگر کسی برای مخاطبه‌های آنان تره خرد نمی‌کند و اکنون که نسل جدید آنان را به چالش کشیده و از آنها تعامل، هم‌شنوی و گفت‌وگوی دو طرفه می‌طلبد آنان مهارت لازم را برای چنین تعاملی ندارند.     

در قضیه اعتراضات کشاورزان اصفهان، که یک نمونه برجسته و نشانه‌ امیدوارکننده از بلوغ جامعه مدنی است، تا این جای کار حکومت به غایت ناتوان و بی‌مهارت عمل کرده است. جنبش مدنی کشاورزان شرق اصفهان پایدارترین جنبش مدنی نیم قرن اخیر ایران است که ۲۲ سال به صورت مستمر و مسالمت‌آمیز ادامه داشته است (به شرحی که دکتر عباس حاتمی استاد علوم‌ سیاسی دانشگاه اصفهان اخیرا در یک نشست کارشناسی برای مساله آب بیان می‌کرد). این جنبش (و به‌طورکلی اعتراضات آب در هر سه استان خوزستان، اصفهان و چهارمحال‌ و بختیاری) تاکنون بسیار عقلانی و مدرن رفتار کرده است و حکومت بهتر است به سرعت خودش را و افکارش را و برخوردش را در تراز این جنبش اصلاح کند.

این جنبش فرصتی است برای حکومت تا تمرین کند که بحران‌های عظیمی که از این پس یک به یک درخواهد رسید را با مشارکت نخبگان مدنی امین و منتخب مردم، کارشناسان مستقل و نهادهای مدنی به همفکری و گفت‌‌وگو بگذارد و از دل این گفت‌‌‌وگوهای مدنی، راهکاری بین الاذهانی و مورد قبول اکثریت مردم را استخراج کند.

 در قضیه آب (و خیلی دیگر از بحران‌ها) که دیگر حکومت به تنهایی توانایی حل‌وفصل آنها را ندارد هیچ راه امکان‌پذیر و مسالمت‌آمیز دیگری نیست مگر این که حکومت، خودِ جامعه مدنی را برای جستجوی راهکارهای عقلانی به مشارکت بطلبد. آگاه کردن صادقانه مردم از عمق بحران، گام نخست هر اصلاح سیاستی در حوزه آب است؛ و آگاه سازی حقیقی، با فرمانِ حکومتی و اطلاعیه‌های رسمی از بالا رخ نمی‌دهد، بلکه در گفت‌وگوی آشکار، عقلانی و اخلاقی بین نخبگان امین مردم و نهادهای مدنی با حکومت امکان‌پذیر می‌شود. گفت‌وگوهایی که مردم به طور مستقیم و مستمر در جریان آنها قرار داشته باشند تا به نتیجه آنها اعتماد کنند. این همان کاری است که حکومت باید از سالهای پیش بستر آن را فراهم می‌کرد.

در بحران آبِ استانهای خوزستان،‌ چهارمحال‌ و بختیاری،‌ اصفهان و یزد، هم نظامِ مقدس مقصر است،‌ هم تمام دولت‌های نامقدس بعد از جنگ، هم نخبگان و نهادهای مدنی این چهار استان و هم مردم این استانها. معنی ندارد که در این استان‌ها که از دهه‌ها پیش معلوم بود با مشکل جدی منابع آبی روبه‌رو خواهند شد، هم مردم و هم حکومت فعالیت‌هایی را توسعه داده باشند که بر مصرف شدید آب استوار است.

در این چند دهه، در اصفهان صنایع فلزی آب‌بَر توسعه داده شده است و کشاورزی ۱۷۰ درصد رشد کرده است؛ در چهارمحال‌ و بختیاری، کشاورزی و باغکاری ۶۰۰ درصد رشد کرده است؛ در اصفهان شش هزار هکتار برنجکاری می‌شود؛ در خوزستان با بیش از سه تا پنج برابر بودن تبخیر آب نسبت به استان‌های شمالی، دستکم صد هزار هکتار برنجکاری می‌شود (این رقم در سال ۹۸ به بالای ۲۰۰ هزار هکتار هم رسید)، همچنین سه میلیارد متر مکعب آب برای تولید نیشکر مصرف می‌شود؛ در یزدِ کویری با توسعه بی‌رویه کشاورزی، صادرات آب مجازی داریم؛ و در همه این استان‌ها هنوز هم شاهد گسترش این گونه فعالیت‌های آب‌بَر هستیم. و البته همه این خطاهایی که مردم کرده‌اند نیز به سیاست‌های نادرست دولت‌های مختلف باز می گردد.

 به گمانم وقت آن است که حکومت بپذیرد که لاپوشانی کردن بحران‌ها دیگر جواب نمی‌دهد. حکومت باید این فرصت تاریخی را از دست ندهد و راه گفتگوی «آشکار»، «بی پرده»، «جدی» و «عقلانی» را برای جامعه بگشاید. گفتگو بین نمایندگان جوامع محلی با حکومت، و گفت‌وگو بین نهادهای مدنی و نخبگان منتخب مردم استانهای مختلف با یکدیگر. تا حکومت به خطاهای گذشته خودش صادقانه اعتراف نکند و تا مردم این استانها از خطاهای خودشان در مصرف آب شرب و کشاورزی و صنعتی آگاه نشوند، هیچ گفت‌وگوی جدی شکل نمی گیرد. بدون آگاهی از واقعیت، همه‌ی طرف‌ها، خود را محق می‌دانند و دیگران را مقصر.

وقتی در استانهایی که شاهد بحران آب هستیم، هنوز مغازه‌ها جرأت می‌کنند پیاده‌روها را با آب لوله‌کشی شهری بشویند و هنوز شهرداری‌ها جرأت می‌کنند چمن بکارند و هنوز کارخانه‌ها جرأت می‌کنند با آب شهری بدون بازچرخانی فعالیت کنند، نشانه این است که هنوز کسی بحران آب را باور ندارد.

به گمانم تجربه راه اندازی گفت‌وگوهای شفاف و جدی با مردم شرق اصفهان می‌تواند آزمون مهمی برای توانایی حکومت در حل‌وفصل بحران‌های آینده باشد. چرا هنوز صدا و سیمای استانی یا سیمای ملی اجازه نداده است تا نمایندگان مدنی این کشاورزان حرفهای خود را با همه مردم ایران مطرح کنند؟ نجیب‌تر از این مردم برای گفت‌وگو، مفاهمه و مصالحه برای یافتن راهکاری عقلانی، پیدا نخواهید کرد؛ پس قدر آنها را بدانید. و البته گفت‌وگو همیشه دو یا چند طرف دارد. نخبگان مردمی همه استانها و نیز کارشناسان مستقل و سیاست‌گذاران ملی و استانی، همه حق‌ دارند که ادعاها و سخنان خود را  به گوش جامعه ایران برسانند. آگاهی دقیق از واقعیت، همه ما را محافظه‌کارتر و گشوده‌تر خواهد کرد.

 اما در گام اول، همه‌ی ما، یعنی حکومت و نهادهای مدنی و نخبگان اجتماعی بهتر است برای تمرین حکمرانی مشارکتی در دنیای مدرن،‌ درس‌های خود را از اول بخوانیم. لطفا تصمیم بگیریم همه‌مان دست از خود داناگری و خود مُحِق پنداری برداریم و درس تعامل مدنی را از «بابا آب داد»‌ شروع کنیم. به نظرم همه باید برای گفت‌وگو بر سر آب، اول مساله را دقیق بشناسیم و با صبوری و گشادگی سینه، سخنان همه طرف‌ها را بدون عصبانیت و پرخاشگری بشنویم. این کاری است که به سرعت باید شروع و تمرین کنیم.

من چون تخصص لازم را در حوزه آب و محیط زیست ندارم، در این‌جا تنها به بیان چند نکته کلی اشاره کردم. ولی برای تقویت این هم‌شنوی و آگاهی بخشی درباره بحران آب، تنها چند فایل صوتی (و احتمالا نوشتاری) از دیگران را در حوزه آب، که به گمانم برای درک درست ما از واقعیت لازم است، منتشر خواهم کرد. حجم اطلاعاتی که در فضای مجازی درباره آب می چرخد بسیار زیاد و بخش‌ بزرگی از آنها یا یک‌سونگرانه یا غلط است و فقط به عصبیت و پرخاشگری بیشتر مردم استانهای همجوار می‌انجامد. همه نخبگان حوزه آب موظفند دست به روشنگری در این حوزه بزنند.

بنابراین برای شروع، امروز یکی از پادکست‌های دکتر محمد فاضلی را با عنوان «زاینده رود چگونه خشکید؟» که اخیراً منتشر شده است، بازنشر می‌دهم. این فایل، بخشی قابل توجه، و البته نه همه واقعیت، مربوط به خشک شدن زاینده‌رود را بیان می‌‌کند؛ که برای فهم اولیه از مساله بحران زاینده رود و آغاز گفت‌وگو‌های کارشناسی بیشتر در این حوزه، روشنگر و لازم است.

لینک‌های پادکست «زاینده رود چگونه خشکید؟»:

در کانال تلگرامی «پادکست دغدغه ایران»:

 https://t.me/dirancast_official/114

در اپلیکیشن کست‌باکس:

 https://b2n.ir/g98379

محسن رنانی

۱۲ آذر ۱۴۰۰

دانلود کتاب اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران نوشته دکتر محسن رنانی

محسن رنانی: نگارش کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران‌» را به صورت محرمانه دقیقا ۱۱ سال پیش (تیر ۸۴) آغاز کردم و در میانه سال ۸۶ به پایان بردم. در تابستان ۸۷ دوباره آن را ویرایش کردم و سرانجام در ۱۳ مهر ۸۷ پنج نسخه از آن را تکثیر و برای پنج مقام عالی کشور فرستادم. نسخه رهبری را تقدیم آقای ناطق نوری کردم (با پیگیری دکتر حسن سبحانی، دیدار ما در دفتر بازرسی رهبری انجام شد و من نزدیک به یک ساعت درباره پیام کتاب توضیحاتی دادم). برای اطمینان، نسخه‌ای را هم از طریق دکتر سیدمحمدرضا بهشتی برای رهبری فرستادم. دکتر بهشتی بعداً گفت که شخصاً خدمت رهبری رسیده و کتاب را تقدیم کرده است و نظریه اصلی کتاب را هم خیلی خلاصه خدمت ایشان توضیح داده است و اجمالاً گفت که رهبری با نظریه مطرح شده این کتاب موافق نبوده‌اند.

نسخه آقای احمدی‌نژاد را تحویل دکتر فرهاد رهبر دادم و ایشان گفتند فردا با رئیس جمهور جلسه دارم و حضوری تقدیم می‌کنم. تحویل نسخه آقایان رفسنجانی، شاهرودی و دکتر لاریجانی را هم دکتر بهشتی تقبل کردند. تاکنون از هیچ کدام از مقامات یاد شده حتی در حد دریافت اعلام وصول هم واکنشی ندیده‌ام.

نهایتا در اردیبهشت ۹۲ ، با دمیدن نسیم فضای انتخاباتی، جرأت یافتم و بخشی از کتاب را به عنوان «جلد اول» (با جلد سبز فسفری، در ۲۶۳ صفحه = حدود یک سوم اصل کتاب) در فضای مجازی منتشر کردم، که مورد استقبال گسترده قرار گرفت. سپس در اردیبهشت ۹۴ نسخه کامل را (در ۶۶۱ صفحه با جلد قرمز عنابی) از طریق «تارنمای رسمی رنانی» در معرض فروش قرار دادم و امروز نیز به مناسبت عید سعید فطر (۱۴۳۷ قمری)، نسخه کامل این کتاب را به رایگان در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار می‌دهم.

خیلی خلاصه، ده سال پیش این ده ادعای محوری در این کتاب مطرح شده است:

۱- ورود ایران به حوزه غنی‌سازی محرمانه اتمی، احتمالاً طراحی آمریکایی‌ها بوده است (با فروش محرمانه نقشه‌ها و تجهیزات اتمی آلوده به ایران از طریق عبدالقدیر خان، دانشمند اتمی پاکستان، که بعداً معلوم شد جاسوس سازمان سیا بوده است).

۲- غرب تلاش می‌کند تا مناقشه اتمی ایران طولانی شود تا در تحولات بعدی منطقه بویژه در مدیریت بازارهای جهانی نفت، بتواند با کم ‌و‌ زیاد کردن فتیله این مناقشه، آن حوزه‌ها را تا حدودی مدیریت کند.

۳- تلاش اصلی غرب، بویژه آمریکا این است که تا سال ۲۰۲۰ از اعتیاد و وابستگی به نفت حوزه خلیج فارس آزاد شود.

۴- نهایتا غرب تلاش دارد که تا پایان دهه ۲۰۲۰ با سرعت بالایی به سوی جایگزینی نفت با سوخت های نو و پاک حرکت کند تا روند گرمایش زمین را متوقف کند.

۵- بهترین راه برای آن که غرب هم از اعتیاد به نفت منطقه بی‌ثبات خاورمیانه آزاد شود و هم سوخت‌های پاک را جایگزین سوخت‌های فسیلی کند، افزایش طولانی مدت قیمت نفت است. با گران شدن نفت، رشد تقاضای نفت کُند و حتی متوقف می‌شود و سرمایه‌گذاری در سوخت‌های پاک نیز اقتصادی می‌شود.

۶- قیمت نفت برای هفت تا ده سال حدود ۱۰۰ دلار و بالاتر ‌می‌ماند و سپس به زیر ۵۰ دلار کاهش می‌یابد.

۷- اگر اوباما رئیس جمهور آمریکا شود، خطر جنگ از سر ایران رفع می‌شود اما اوباما با ایران بسیار قاطع تر و حساب‌شده‌تر از جورج بوش برخورد خواهد کرد. او از راههای سیاسی فشارهای سنگینی بر ایران خواهد آورد و نهایتا ایران را به نقطه آچمز و مصالحه اجباری خواهد رساند.

۸- اکنون که اوباما اعلام کرده است که حاضر است با ایران گفت‌وگو کند، بهتر است ایران به این موضع اوباما واکنش مثبت نشان دهد و حتی مذاکره با اوباما را قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا (۲۰۰۸) آغاز کند.

۹- خسارت‌های اقتصادی مناقشه اتمی برای ایران در بلند مدت به حدی زیاد است که حتی اگر مذاکره با آمریکا نیز به صلاح نظام نیست، بهتر است ایران یک طرفه و داوطلبانه، کلیه فعالیت‌های اتمی حساس‌ خود را با اعلام رسمی و آشکار و تبلیغاتی برای چند سال متوقف کند و با ایجاد امکان نظارت جهانی، سوء ظن جهانی در مساله فعالیت‌های اتمی ایران را از بین ببرد.

۱۰- خاورمیانه به زودی وارد مرحله «جنگ خداحافظی» خواهد شد. کاهش درآمدهای نفتی، گسترش فقر و شکاف طبقاتی همراه با مداخله قدرت‌های بزرگ در خاورمیانه،‌ به زودی آن را وارد سلسله جنگ‌های دراز دامنه‌ای خواهد کرد که من آن را «جنگ خداحافظی» نام نهاده‌ام. در واقع به نفع تمدن غرب است که قطب فرهنگی و اقتصادی جهان اسلام (خاورمیانه) به یک «سرزمین سوخته» تبدیل شود.

و اکنون داستان ده ساله «رنانی و مناقشه اتمی» در این نقطه به پایان می‌رسد. این هم یکی از پروژه‌های فکری من در حوزه اقتصاد سیاسی ایران بود. و دوباره کارهای بر زمین مانده بسیاری در پیش است. بچه‌ها کجایید؟ دلم برای گفت‌وگو با کودکان کشورم لک زده است.

.

---

.

دانلود نسخه کامل کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران»

.

---

.

کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران»

نویسنده: محسن رنانی

منبع : سایت شخصی محسن رنانی

.

فهرست کلی در دانلود کتاب اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران

فصل اول – چرا ثبات و احتمالا حیات ایران در سه دهه آینده به نفت بسته است؟

فصل دوم – نگاهی به تجارب پرهزینه غرب در قرن بیستم

فصل سوم – اقتصاد سیاسی نفت : گذشته و آینده

فصل چهارم – میراثهای شوم قرن بیستم برای غرب

فصل پنجم – عبور تمدنها : پیش به سوی نبرد برای تسخیر پایان تاریخ

فصل ششم – منافع غرب در منازعه اتمی با ایران

فصل هفتم – داده ها چه می گویند؟ نگاهی آماری به آنچه رخ داده است

فصل هشتم – نظریه بازیها : تحلیل بازی اتمی ایران و غرب

فصل نهم – غول بیدار می شود: نگاهی به تحولاتی که در راه است

نام کتاب : اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران
نویسنده : محسن رنانی
تعداد صفحه : 264
حجم فایل : 2.74 کیلوبایت